6-3-2025

5/5 - (1 vote)

Thiết kế quy hoạch đô thị là hoạt động sáng tạo về nghệ thuật và khoa học nhằm tổ chức không gian đô thị, là cầu nối giữa kiến trúc và quy hoạch xây dựng. Đây là quá trình cụ thể hóa các nội dung của quy hoạch chung, quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị, nhằm tạo lập môi trường sống thích hợp cho người dân sinh sống trong đô thị. Bài viết này của VictoryCons sẽ giúp bạn hiểu rõ về khái niệm, vai trò và các nguyên tắc cơ bản trong thiết kế quy hoạch đô thị, cũng như quy trình thực hiện và các lưu ý quan trọng khi tiến hành công việc này.

Mục lục bài viết

1. Thiết kế quy hoạch đô thị là gì?

Theo Luật Quy hoạch đô thị năm 2009, thiết kế đô thị được hiểu là việc cụ thể hóa nội dung về quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết về tổ chức không gian bên ngoài của công trình. Đây là quá trình thiết kế bố cục, tạo cảnh quan và trang trí cho không gian của đô thị, nhằm tạo nên những nét đặc trưng riêng với những công trình được xây dựng hài hòa, từ đó tạo được vẻ đẹp cho không gian và cảnh quan xung quanh.

Thiết kế quy hoạch đô thị là một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển đô thị, là sự kết hợp giữa nghệ thuật và khoa học trong việc tổ chức không gian sống. Nó không chỉ đơn thuần là việc bố trí các công trình kiến trúc, mà còn là quá trình tạo lập một môi trường sống hài hòa, bền vững và thân thiện với con người.

Quy hoạch đô thị là việc tổ chức không gian, kiến trúc, cảnh quan đô thị, hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình hạ tầng xã hội và nhà ở để tạo lập môi trường sống thích hợp cho người dân sống trong đô thị, được thể hiện thông qua đồ án quy hoạch đô thị. Trong khi đó, thiết kế đô thị là một trong các nội dung thuộc đồ án quy hoạch đô thị, là quá trình cụ thể hóa các nội dung của quy hoạch.

2. Vai trò của thiết kế quy hoạch đô thị

Thiết kế quy hoạch đô thị đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, đặc biệt trong bối cảnh chuyển sang nền kinh tế thị trường hiện nay. Vai trò của thiết kế quy hoạch đô thị thể hiện ở nhiều khía cạnh:

2.1. Định hướng phát triển không gian đô thị

Thiết kế quy hoạch đô thị giúp xác định các chỉ số về không gian kiến trúc, làm cơ sở cho việc thực hiện các dự án sử dụng đất, phát triển cơ sở hạ tầng, cải tạo và xây dựng đô thị mới. Nó không chỉ là công cụ để thực hiện mà còn hướng dẫn đầu tư phát triển đô thị trên cơ sở phản ánh đúng, chính xác tình hình kinh tế xã hội và xu hướng phát triển thực tế.

2.2. Tạo lập môi trường sống bền vững

Thông qua việc tổ chức không gian, kiến trúc và cảnh quan đô thị một cách hợp lý, thiết kế quy hoạch đô thị góp phần tạo lập môi trường sống thích hợp cho người dân. Nó giúp đảm bảo sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, giữa hiện đại hóa và bảo tồn các giá trị văn hóa, lịch sử.

2.3. Kích thích phát triển kinh tế – xã hội

Thiết kế quy hoạch đô thị có tác dụng kích thích hệ thống cơ chế bảo đảm cung cấp đầy đủ, bền vững và quản lý tốt cơ sở hạ tầng và dịch vụ công cộng, trên cơ sở thương mại hoá các dịch vụ này. Nó giúp quản lý có hiệu quả việc sử dụng, điều chỉnh, mua bán và đầu tư phát triển đất đai cho mọi mục đích xây dựng đô thị.

2.4. Nâng cao chất lượng cuộc sống đô thị

Một thiết kế quy hoạch đô thị tốt sẽ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân thông qua việc tạo ra không gian sống tiện nghi, an toàn và thân thiện. Nó giúp giảm thiểu các vấn đề như ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, thiếu không gian công cộng… vốn là những thách thức lớn của quá trình đô thị hóa.

3. Các nguyên tắc cơ bản trong thiết kế quy hoạch đô thị

Để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững, thiết kế quy hoạch đô thị cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản sau:

3.1. Nguyên tắc về tự nhiên và hiện trạng khu vực

Tôn trọng điều kiện tự nhiên: Thiết kế quy hoạch đô thị phải dựa trên sự tôn trọng và khai thác hợp lý các điều kiện tự nhiên như địa hình, thủy văn, khí hậu, cảnh quan… của khu vực.
Phù hợp với hiện trạng: Việc thiết kế phải xem xét đến hiện trạng sử dụng đất, hệ thống hạ tầng kỹ thuật, kiến trúc cảnh quan và các yếu tố văn hóa – xã hội của khu vực.
Bảo vệ môi trường: Thiết kế quy hoạch đô thị phải đảm bảo yêu cầu bảo vệ môi trường, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái.

3.2. Nguyên tắc về tổ chức không gian

Khi tiến hành thiết kế quy hoạch đô thị, các nguyên tắc về tổ chức không gian cần được tuân thủ nghiêm ngặt:

Tạo sự linh hoạt về mật độ và hình khối: Cho phép tạo nên sự linh hoạt về mật độ và hình khối trong khu vực dự án mà vẫn đạt được các mục đích tổng thể về cơ cấu và đặc điểm đô thị toàn khu vực.
Nhấn mạnh không gian chủ đạo: Tạo ra các đường phố lớn và các không gian công cộng với tầng cao và mật độ xây dựng công trình được nhấn mạnh để tạo không gian chủ đạo cho khu đô thị mới.
Bố trí hợp lý các chức năng: Bố trí các chức năng công cộng quan trọng dọc trên các tuyến đường lớn để tận dụng lợi thế đặc biệt của khu đất.
Tạo sự kết nối: Tạo nên các không gian đi bộ xuyên qua các khu chức năng để gắn kết các khu vực cảnh quan trong dự án.
Sử dụng kiến trúc cao tầng: Sử dụng kiến trúc cao tầng để nhấn mạnh tại các điểm nút trong khu vực, tạo điểm nhấn cho đô thị.
Tăng cường góc nhìn quan trọng: Tăng cường các góc nhìn quan trọng từ các khu vực cảnh quan tự nhiên, cây xanh và mặt nước tới các khu chức năng quan trọng của khu vực dự án.

4. Các loại hình thiết kế quy hoạch đô thị

Theo Luật Quy hoạch đô thị năm 2009, thiết kế quy hoạch đô thị được phân chia thành ba loại chính, tương ứng với ba cấp độ quy hoạch:

4.1. Thiết kế trong đồ án quy hoạch chung

Nội dung thiết kế đô thị trong đồ án quy hoạch tổng mặt bằng chung bao gồm việc xác định các vùng kiến trúc, cảnh quan trong đô thị; đề xuất tổ chức không gian trong các khu trung tâm, khu vực cửa ngõ đô thị, trục không gian chính, quảng trường lớn, không gian cây xanh, mặt nước và điểm nhấn trong đô thị.

Khi tiến hành thiết kế quy hoạch đô thị trong quy hoạch chung, cần tuân thủ các yêu cầu sau:

Xác định chính xác vùng kiến trúc và cảnh quan đặc trưng của đô thị.
Nắm được nguyên lý về tổ chức không gian của những khu trung tâm, các cửa ngõ của đô thị, những tuyến phố trọng điểm, những trục không gian chính.
Quy định chính xác chiều cao tối đa và tối thiểu hoặc có thể khống chế được chiều cao của các công trình thuộc những khu chức năng nằm trong đô thị.

4.2. Thiết kế trong đồ án quy hoạch phân khu

Nội dung thiết kế đô thị trong đồ án quy hoạch phân khu bao gồm việc xác định chỉ tiêu khống chế về khoảng lùi, cảnh quan đô thị dọc các trục đường chính, khu trung tâm; các khu vực không gian mở, các công trình điểm nhấn và từng ô phố cho khu vực thiết kế.

Thiết kế trong đồ án quy hoạch phân khu đòi hỏi sự chi tiết hơn so với quy hoạch chung, tập trung vào việc cụ thể hóa các định hướng đã được xác định trong quy hoạch chung cho một khu vực cụ thể của đô thị. Nó giúp xác định rõ chức năng, chỉ tiêu sử dụng đất và yêu cầu về tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan cho từng khu vực.

4.3. Thiết kế trong đồ án quy hoạch chi tiết

Nội dung thiết kế đô thị trong đồ án quy hoạch chi tiết bao gồm việc xác định:

Các công trình điểm nhấn trong khu vực quy hoạch theo các hướng tầm nhìn, tầng cao xây dựng công trình cho từng lô đất và cho toàn khu vực.
Khoảng lùi của công trình trên từng đường phố và ngã phố.
Hình khối, màu sắc, hình thức kiến trúc chủ đạo của các công trình kiến trúc.
Hệ thống cây xanh, mặt nước, quảng trường trong khu vực quy hoạch.

Đồ án quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt là cơ sở để cấp giấy phép xây dựng và lập dự án đầu tư xây dựng. Nội dung đồ án quy hoạch chi tiết bao gồm việc xác định chỉ tiêu về dân số, hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật và yêu cầu tổ chức không gian, kiến trúc cho toàn khu vực quy hoạch; bố trí công trình hạ tầng xã hội phù hợp với nhu cầu sử dụng; chỉ tiêu sử dụng đất và yêu cầu về kiến trúc công trình đối với từng lô đất; bố trí mạng lưới các công trình hạ tầng kỹ thuật đến ranh giới lô đất; đánh giá môi trường chiến lược.

Bản vẽ của đồ án quy hoạch chi tiết được thể hiện theo tỷ lệ 1/500, với thời hạn quy hoạch được xác định trên cơ sở thời hạn quy hoạch phân khu và theo yêu cầu quản lý, nhu cầu đầu tư.

5. Quy trình thực hiện thiết kế quy hoạch đô thị

Quy trình thực hiện thiết kế quy hoạch đô thị là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều bên liên quan và tuân thủ các quy định pháp luật. Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình này:

5.1. Bước 1: Khảo sát và đánh giá hiện trạng

Bước đầu tiên trong quy trình thiết kế quy hoạch đô thị là khảo sát và đánh giá hiện trạng khu vực. Công việc này bao gồm:

Thu thập thông tin về điều kiện tự nhiên (địa hình, thủy văn, khí hậu…)
Đánh giá hiện trạng sử dụng đất, hệ thống hạ tầng kỹ thuật và xã hội
Nghiên cứu các yếu tố văn hóa, lịch sử, kinh tế – xã hội của khu vực
Xác định các vấn đề tồn tại và tiềm năng phát triển

5.2. Bước 2: Xây dựng ý tưởng thiết kế

Sau khi có đầy đủ thông tin về hiện trạng, nhóm thiết kế sẽ tiến hành xây dựng ý tưởng thiết kế. Đây là bước quan trọng đòi hỏi sự sáng tạo và tầm nhìn chiến lược. Ý tưởng thiết kế cần:

Phù hợp với định hướng phát triển chung của đô thị
Khai thác tối đa tiềm năng và giải quyết các vấn đề tồn tại
Đảm bảo tính khả thi và bền vững
Tạo ra bản sắc riêng cho khu vực

5.3. Bước 3: Lập phương án thiết kế sơ bộ

Trên cơ sở ý tưởng thiết kế, nhóm thiết kế sẽ lập phương án thiết kế sơ bộ, bao gồm:

Sơ đồ tổ chức không gian tổng thể
Phương án bố trí các khu chức năng
Giải pháp về hệ thống hạ tầng kỹ thuật và xã hội
Các chỉ tiêu quy hoạch – kiến trúc cơ bản

5.4. Bước 4: Lấy ý kiến và hoàn thiện phương án

Phương án thiết kế sơ bộ sẽ được trình bày để lấy ý kiến từ các bên liên quan, bao gồm:

Cơ quan quản lý nhà nước
Chuyên gia trong lĩnh vực quy hoạch, kiến trúc
Cộng đồng dân cư trong khu vực
Các nhà đầu tư và đơn vị phát triển dự án

Sau khi thu thập ý kiến, nhóm thiết kế sẽ tiến hành phân tích, đánh giá và điều chỉnh phương án để đảm bảo tính khả thi và đáp ứng tốt nhất các yêu cầu đề ra.

5.5. Bước 5: Lập phương án thiết kế chi tiết

Phương án thiết kế chi tiết là bước cụ thể hóa phương án sơ bộ đã được hoàn thiện, bao gồm:

Bản vẽ tổng mặt bằng quy hoạch sử dụng đất
Bản vẽ quy hoạch giao thông và hạ tầng kỹ thuật
Bản vẽ không gian kiến trúc cảnh quan
Các chỉ tiêu kinh tế – kỹ thuật chi tiết cho từng khu vực, lô đất
Phối cảnh tổng thể và các góc nhìn quan trọng
Mô hình 3D (nếu cần)

5.6. Bước 6: Thẩm định và phê duyệt

Đồ án thiết kế quy hoạch đô thị sau khi hoàn thiện sẽ được gửi đến cơ quan có thẩm quyền để thẩm định và phê duyệt. Quá trình này bao gồm:

Hội đồng thẩm định đánh giá tính phù hợp với các quy định pháp luật
Kiểm tra sự đồng bộ với các quy hoạch cấp trên
Đánh giá tính khả thi và hiệu quả của phương án
Đưa ra các yêu cầu điều chỉnh (nếu cần)

5.7. Bước 7: Công bố và triển khai thực hiện

Sau khi được phê duyệt, đồ án thiết kế quy hoạch đô thị sẽ được công bố công khai và triển khai thực hiện:

Tổ chức công bố thông tin về đồ án đã được phê duyệt
Cắm mốc giới theo quy hoạch
Lập kế hoạch và tiến độ thực hiện
Giám sát quá trình thực hiện theo đúng quy hoạch đã được phê duyệt

6. VictoryCons – Tư vấn thiết kế quy hoạch chuyên nghiệp từ A – Z

VictoryCons là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực phát triển dự án tại Việt Nam, trong đó có dịch vụ tư vấn thiết kế quy hoạch chuyên nghiệp. Với hơn 14 năm kinh nghiệm (từ năm 2011), VictoryCons đã khẳng định vị thế là đối tác đáng tin cậy cho nhiều chủ đầu tư lớn trong và ngoài nước.

Điểm mạnh nổi bật:

Cung cấp giải pháp “chìa khóa trao tay” từ quy hoạch, thiết kế, pháp lý đến thi công và vận hành
Giúp tiết kiệm đến 70% thời gian và 10-15% chi phí cho chủ đầu tư
Ứng dụng công nghệ tiên tiến như BIM trong thiết kế và quản lý xây dựng
Sở hữu bộ ba chứng chỉ quốc tế: ISO 9001:2015, ISO 45001:2018 và ISO 14001:2015

Kinh nghiệm ấn tượng:

VictoryCons đã phát triển thành công hơn 50 dự án quy mô lớn trên toàn quốc, với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và chuyên môn sâu rộng trong lĩnh vực quy hoạch và phát triển dự án.

Các dự án tiêu biểu:

Khu Đô Thị Regal Group
Gem SkyWorld
Khu Dân Cư Gold Hill
Phước Lý
Chung cư Eco Xuân
Opal Boulevard
Opal Garden
Regal Complex Đà Nẵng

Với phương châm “Kiến tạo giá trị gia tăng” (Creating Added Value), VictoryCons không chỉ đơn thuần cung cấp dịch vụ tư vấn thiết kế quy hoạch mà còn đồng hành cùng chủ đầu tư trong suốt quá trình phát triển dự án, từ giai đoạn khởi đầu đến khi hoàn thành, đảm bảo tính nhất quán và hiệu quả xuyên suốt.

Với sự đồng hành của các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp như VictoryCons, các dự án thiết kế quy hoạch đô thị sẽ được thực hiện một cách bài bản, khoa học và hiệu quả, góp phần kiến tạo những không gian đô thị đáng sống, thân thiện với môi trường và giàu bản sắc văn hóa.

Tổng giám đốc - Dương Minh Trí

Với hơn 15 năm kinh nghiệm trong quản lý và triển khai các dự án xây dựng quy mô lớn, ông đã từng đảm nhận nhiều vị trí lãnh đạo chủ chốt như Trưởng Ban Quản lý Dự án, Giám đốc Điều hành, và Phó Tổng Giám đốc Phát triển Dự án tại Tập đoàn Đất Xanh. Kể từ khi gia nhập VictoryCons, Ông đã có những đóng góp xuất sắc và mang tính chiến lược để giúp công ty đạt được nhiều thành tựu vượt bậc.

Tin tức khác